वि.सं. २०८१ आश्विन १८
+
Search

ताजा अपडेट +

तरकारी मूल्य +

पपुलर +

अभियानसँग जोडिएका सहकारीमा समस्या छैन, ढुक्क भएर कारोबार गर्नुहोस्

अर्थटुडे
२०७९ श्रावण २६, बिहीबार

ज्ञान बहादुर तामाङ
संचालक, राष्ट्रिय सहकारी बैंक
अध्यक्ष, जिल्ला सहकारी संघ काठमाडौं

सहकारी क्षेत्रमा समस्या आइरहेका छन् । एकपछि अर्को सहकारीहरु तरलता अभावका कारण समस्यामा परिरहेका छन् । कडा नियमन र अनुगमन र सुपरिवेक्षणको अभावमा सहकारी संस्थाहरु समस्यामा परेको विश्लेषकहरुको भनाई रहेको छ । सरकारले कर्जा सूचना केन्द्र, कर्जा असुली न्यायधिकरण र सहकारी प्रबद्र्धन कोषको समयमा नै व्यवस्था नहुँदा पनि सहकारीहरु समस्यामा परेका छन् । कर्जा प्रयोग गरेका ऋणीहरुले समयमा ऋण तिर्न नसक्दाको परिणाम सहकारीमा देखिएको छ । सहकारीमा देखिएको समस्या र सहकारी अभियानको भुमिकाकाे विषयमा जिल्ला सहकारी संघ लिमिटेड काठमाडाैंका अध्यक्ष ज्ञानबहादुर तामाङसँगको कुराकानीको सारांश :

पछिल्लो समयमा तरलता अभावले सहकारी संस्थाहरुले सदस्यको बचत फिर्ता गर्न सकेनन् भन्ने किसिमका समाचारहरु आइरहेका छन् । अवस्था के हो ?

अहिलेको समस्या सहकारीको मात्र होइन । कोभिड–१९ को महामारी, त्यसपछि विश्वव्यापी रुपमा देखिएको आर्थिक मन्दीले नेपालमा पनि अछुतो छैन । आर्थिक गतिविधि सुस्ताएपछि बैंक तथा वित्तीय संस्थामा पनि तरलता अभाव भयो । बैंकहरुले कर्जा प्रवाह बन्द गरे । त्यसपछि बजारमा नगद प्रवाह कम भएपछि सहकारीमा पनि तरलता अभाव हुन थालेको हो ।

तर सहकारी संस्थाहरुले सदस्यको बचत नै फिर्ता दिन सकेनन् भन्ने हल्लामा सत्यता छैन । केहि सहकारी जो नियम विपरित चलेका छैनन्, सहकारी अभियानको नेटवर्कमा छैनन् त्यस्ता संस्थामा समस्या देखिंदा समग्रमा सहकारीप्रति नकारात्मक धारणा फैलिएको छ । सर्वसाधारणहरु आत्तिएर बचत फिर्ता माग्न जाँदा समस्या भएको छ । किनकी एकैपटक धेरैले फिर्ता माग्ने हो भने ठूलो बैंकले पनि सक्दैन । किनकी बैंक, वित्तीय संस्था तथा सहकारीहरुले बचत रकमबाट निश्चित रकम तरलता राखेर अरु लगानी गरेको हुन्छ । यो बेला सहकारीमा देखिएका समस्यालाई हामी मिहिन ढंगले अवलोकन गरिरहेका छौं । समस्यामा परेका सहकारीहरुको बारेमा पनि अभियानले अध्ययन, अनुसन्धान र विश्लेषण गरिरहेका छौं । संस्थाहरुमा अहिलेको बजारको अवस्थाका कारण अप्ठेरोमा परेको छ त्यसलाई सरकार र अभियानले सहयोग गर्नुपर्छ । त्यस्ता संस्थाहरुलाई सहयोग गर्न हामी क्रियाशिल छौं ।

यो अवस्थामा तपाईहरुले के गरिरहनु भएको छ ?

सहकारी अभियानका संघ तथा बैंकहरुले आ आफ्नो जिम्मेवारी अनुसारको भूमिका निर्वाहा गरिरहेका छौं । महासंघ सहित राष्ट्रिय सहकारी बैंक, विभिन्न सहकारी केन्द्रिय संघ, प्रदेश संघ र उपत्यकाका ४ वटा जिल्ला संघहरुले संयुक्त अपिल जारी गरेर संस्थाहरुलाई यो अवस्थामा कसरी संचालन गर्ने भनेर मार्गदर्शन गरेका छौं । अप्ठेरोमा परेका संस्थालाई सहयोग र सहकार्य गर्न महासंघमा संयन्त्र पनि बनेको छ । जिल्ला संघले छुट्टै विज्ञप्ती जारी गरेर संस्थाहरु र सदस्यहरुलाई संयमित हुन आग्रह गरेका छौं ।  तरलता अभावका कारण संस्थाहरुलाई अप्ठेरो परेमा सहयोग गर्नलाई राष्ट्रिय सहकारी बैंकमा छुट्टै कोष बनाएका छौं । यस्तै सबै प्रदेशको संयोजक सम्मिलित छुट्टै समिति बनाएका छौं । कुनै संस्थालाई अप्ठेरो परेको छ भने हामी त्यो संस्थालाई सहजिकरण गर्न तयार छौं । सहकारी सदस्यहरुको संस्था हो । प्रारम्भिकदेखि राष्ट्रिय महासंघसम्म यसको बलियो नेटवर्क छ । अहिले एकाध संस्थामा समस्या देखिदैमा यो अभियान कमजोर हुदैन । अहिलेको समस्या समाधानका लागि सबै तह र तप्काका साथीहरुले आ आफ्नो भूमिका र जिम्मेवारी अनुसार काम गर्न आवश्यक छ ।

सहकारी अभियान यति बलियो छ भन्दैगर्दा सहकारी संस्थाको अवस्था भद्रगोल हुनुको दोष अभियानलाई पनि त जाला नि ?

अहिलेसम्म जति पनि सहकारीहरु समस्याग्रस्त भएका छन्, ति सहकारीहरु अभियानसँग जोडिएका थिएनन् । गौतमश्री, सिभिल सहकारीहरुलाई नै हेर्नुहोस् न । उनीहरु अभियानसँग जोडिएका थिएनन् । अभियानसँग जोडिएका कुनैपनि सहकारीहरु डुवेका छैनन् र अभियानले डुव्न पनि दिदैन । अभियानमा जोडिएका सहकारीहरुलाई अभियानले सहकारी शिक्षा, व्यवहारिक ज्ञान, समय समयमा व्यवस्थापकहरुलाई सहकारीको मुल्य, मान्यता र सिद्धान्तको बारेमा तालिम गोष्ठीहरुको आयोजना गरिरहेको हुन्छ । अर्कोतर्फ अभियानले सहकारी सदस्यहरुलाई पनि सहकारी शिक्षा दिने र ऐन, नियम र कानुनको बारेमा पुर्ण जानकारी दिने गरिएको छ । जसका कारण अभियानसँग जोडिएका सहकारीहरु मुल्य र मान्यता भन्दा बाहिर नजाने हुदा समस्यामा पर्दैनन् । हामीले सहकारी दर्ता पनि गर्दैन, अनुगमन तथा कारवाहीको अधिकार पनि छैन । सहकारी सिद्धान्तको प्रवद्र्धन गर्ने भूमिका संघहरुले निर्वाह गरिरहेकै छौं । बजारमा भइरहेका गलत प्राक्टिसलाई सुधार गर्न सरकारलाई पटक पटक घच्घच्याएका छौं ।

केहीदिन अघिमात्र राष्ट्रिय सहकारी महासंघमार्फत एक पटकमा पाँच प्रतिशत रकम मात्र भुक्तानी दिने भनेर विज्ञप्ति जारी भएपछि झन् सहकारी क्षेत्रमा समस्या रहेछ भनेर पुष्टी नै गर्यो नि ?

उक्त अपिलको मतलव सहकारी क्षेत्रमा समस्या भएर पाँच प्रतिशत रकम मात्र भुक्तानी गर्ने भनेको होइन । सहकारी संस्थाहरुले बढीमा २० प्रतिशत तरलता राख्नुपर्छ । हामीले सहकारी अभियानसँग आवद्ध भएका वा नभएका संस्थाको हकमा पनि अहिले आफ्नो संस्थाको अवस्थालाई हेरि सदस्यहरुसँगको आपसी समझदारीमा एक पटकमा पाँच प्रतिशत भन्दा बढी बचत फिर्ता नदिन आग्रह गरेका हांै । सदस्यहरुले पनि आफ्नो संस्थाको हितलाई सोचेर कार्य गर्नु पर्ने कुरा हो । हामीले यसलाई फोर्स गरेका होइनौ । सवैजनाले एकैपटक बचत फिर्ता माग्न आउदा त बैंकले पनि दिन सक्दैन । त्यसैले सदस्यहरुले बचत फिर्ता लिन आउदा मुद्धति निक्षेपको म्याचुअर्ड भएपछि मात्र आउने, आफूलाई साच्चिकै समस्या पर्दा मात्र रकम लिन आउने हो भने सहकारीहरुले मज्जाले रकम फिर्ता गर्न सक्छन् । त्यसो हुँदा कोही पनि सदस्यले रकम फिर्ता नपाउने भन्ने हुदैन । ढुक्क भएर आफु सदस्य भएको सहकारीलाई विश्वास गरेर थप मजवुत गराउनतिर सदस्यहरु पनि लाग्न आवश्यक छ ।

यस्तो बेलामा त सहकारी अभियानले रेस्क्युका लागि कदम चाल्नु पर्ने होइन ?

सहकारी सम्बन्धि नकारात्मक समाचारहरु मात्र आउँदा सहकारी चलाउने संचालकहरुको मनोवल गिर्नु स्वाभाविक नै हो । यस्को मतलब सबै सहकारी संस्थामा समस्या छन् भन्ने हैन । सवैतिर नकारात्मक समाचार आएको हुदा राम्रो अवस्थामा संचालन भैरहेको संस्थाहरुमा पनि समस्या हुन्छ भन्ने डर छ । हामीले समस्यामा परेका सहकारीहरुको रेस्क्यु गर्नेछौं । जो अभियानसँग जोडिएका छन् त्यस्ता सहकारी संस्थाहरुको नियत ठगी गर्ने र भाग्ने छैन । उनीहरुले पनि बचतकर्ताबाट उठाएको बचत रकम सदस्यहरुलाई ऋण लगानीमा परिचालन गरेका छन् । लगानी गरेकाे रकम उठेपछि विस्तारै बचत फिर्ता गर्दै जान्छन् । हामीले पनि सोही अनुसारको वातावरण बनाउने प्रयास गरिरहेका छौं । हामीले समय समयमा बचतकर्ताहरुलाई विज्ञप्ति मार्फत नआत्तिन आग्रह गरिरहेका छौं । सदस्य र संचालकहरुसँग पनि अन्तक्र्रिया गरिरहेका छौं । नियमनकारी निकायसँग पनि सरसल्लाह गरिरहेका छौं ।

सहकारीमा यस्तो समस्या आउनुको मुख्य कारण के हो ?

सवै सहकारीमा समस्या आएको छैन । केही सहकारीमा मात्र समस्या आएको हो अहिलेसम्म समस्यामा परेका जतिपनि सहकारी छन् ति सहकारीमा कुनैमा मोनोपोली रहेको देखिन्छ भने कसैको परिवारवाद हावी भएको देखिएको छ । यसो हुदा मनलाग्दी ठाउँमा ऋण प्रबाह हुने र उठाउन नसक्दा सहकारी डुव्ने खतरा देखिएको छ । त्यही भएर अभियानले कानुनतः खोलिएको सहकारीहरु अभियानसँग जोडिन आग्रह गरेको हो । अभियानमा जोडिएसँगै सम्बन्धीत जिल्ला संघ, विषयगत संघहरुले सहकारी सम्बन्धी तालिम, गोष्ठीहरुको आयोजना गरेर सहकारीलाई सदस्य केन्द्रित हुन सिकाउने गरेको छ । म फेरी पनि भन्छु अभियानसँग जोडिएका सहकारीहरुको हकमा कुनै समस्या छैन ।

सहकारीमा बचत भन्दा पनि ऋण प्रबाह बढी भएको र यही कारण समस्यामा परेका हुन् भन्ने विश्लेषण पनि देखिएको छ नी ?
पहिलो कुरा सहकारी र बैंक फरक हुन् । बैंकमा जस्तो सहकारीमा सिडि रेसियो (निक्षेप कर्जा अनुपात) राख्ने प्रचलन छैन । सहकारी संस्थामा सेयरपुँजीका साथै जगेडा कोष लगायतका अन्य कोषहरुमा पनि रकम हुने भएकाले त्यसबाट पनि कर्जा प्रबाह हुने गरेको छ ।

जो अभियानसँग जोडिएका छन् त्यस्ता सहकारी संस्थाहरुको नियत ठगी गर्ने र भाग्ने छैन । उनीहरुले पनि बचतकर्ताबाट उठाएको बचत रकम सदस्यहरुलाई ऋण लगानीमा परिचालन गरेका छन् ।

समस्या समाधानका लागि के गर्नुपर्ला ?

पहिलो कुरा सरकारी नियकायबाट (संघ, प्रदेश र स्थानिय सरकार) सहकारीहरुको नयाँ सस्था दर्तालाई रोक्नुपर्छ । पछिल्लो समयमा जथाभावी रुपमा सरकारका तीनवटै निकायले नयाँ सहकारी दर्ता गरेका छन् । तर त्यसको सही अनुगमन र नियमन भएको छैन । त्यस्तै अर्को कुरा दर्ता भएका सहकारीहरुलाई मर्ज गरेर थोरै बनाउनतिर पनि सोच्नुपर्छ । अहिलेको अवस्थामा बिग मर्जरलाई राज्यले प्रोतसाहन गर्न सकेमा सहकारी संस्थाहरु सहित अभियान नै बलियो हुँदै जान्छ । यसका लागि तीनवटै तहका सरकारले के कस्ता सहुलियत दिन सक्छ दिनुपर्छ ।  त्यस्तैगरी विभिन्न सहकारी संस्थाहरुले अनाधिकृत रुपमा सेवाकेन्द्र खोल्ने र कार्यक्षेत्र विस्तार गर्ने कामलाई तत्काल रोक्नुपर्छ । पछिल्लो समयमा सहकारी क्षेत्रमा विकृति भित्रिएकै यही कारणले हो । अर्को कुरा अभियानमा जोडिएका सहकारी संस्थाहरुको लागि जिल्ला, प्रदेश र विषयगत संघहरुले पनि संस्थालाई सदस्य केन्द्रित हुनका लागि तालिम र शिक्षालाई विशेष जोड दिनुपर्छ भने संस्थाले पनि सदस्यहरुलाई आफ्नो दायित्वप्रति जिम्मेवार रहनका लागि चेतनामुलक कार्यक्रमहरु प्रदान गर्नुपर्छ ।

अन्त्यमा, सहकारी संस्था र सदस्यहरुलाई के भन्न चाहनुहुन्छ ?

पछिल्लो समयमा विश्वव्यापी रुपमा देखिएको आर्थिक मन्दीको असर नेपाली अर्थतन्त्रमा पनि परेको छ । समग्र अर्थतन्त्रमा असर परेपछि सहकारी क्षेत्रलाई नछुने भन्ने कुरै हुदैन । त्यसैले सहकारीका सदस्यहरुलाई अहिले भएको आर्थिक मन्दीको असरलाई मध्यनजर राख्दै संयमित हुनका लागि आग्रह गर्दछु । साथै सहकारी अभियानले पनि सदस्यहरुलाई भयरहित भएर सहकारी क्षेत्रमा कारोबार गर्ने वातावरण मिलाउनका लागि कुनै कसर बाँकी नराख्ने प्रतिवद्धता समेत जनाउन चाहन्छु । सदस्यहरुमा ढुक्क भएर आफ्नो संस्थासँग कारोबार गर्न आग्रह गर्दछु । साथै संस्थाहरुले पनि आफ्ना सदस्यहरुलाई कन्भिन्स गर्ने, सकेको जति बचत फिर्ता दिने र उनीहरुको बचत फिर्ताको सुनिश्चितता प्रदान गर्नुपर्छ । त्यसैले संस्थाहरुलाई पनि सोको वातावरण मिलाउन आग्रह गर्दछु । यस्तै नियामक निकाय सहकारी विभागलाई पनि अनुगमन, नियमन र सुपरिवेक्षणका लागि संघसँग सहकार्य गर्नुहुन आग्रह गर्दै संघले जतिवेला पनि विभागलाई सहयोग गर्न तत्पर छ भन्न चाहन्छु ।

प्रतिक्रिया

लेखकको बारेमा

अर्थटुडे

ट्रेन्डिङ